Is bewerkt voedsel ongezond?
Wat hoort er nu precies bij onbewerkt, bewerkt en ultrabewerkt voedsel? En hoe eet je dan gezond?
Classificatie (ultra)bewerkt, onbewerkt
We kennen de zogenaamde NOVA-classificatie. Die bestaat uit 4 groepen.
- Onbewerkte of minimaal bewerkte voedingsmiddelen, zoals: gekookt, gedroogd, gemalen, geroosterd, ingevroren en gemalen, vers sap, yoghurt.
- Bewerkte culinaire voedingsmiddelen ter bereiding, zoals: boter, olie, azijn, suiker, honing, (gejodeerd) zout. En eventueel antioxidant of gasverpakking van groenten voor de houdbaarheid.
- Bewerkte voedingsmiddelen voor houdbaarheid en smaak, zoals: kaas, brood, peulvruchten uit blik. Bestaand uit slechts enkele ingrediënten.
- Ultra-bewerkt voedsel uit de industrie, zoals met deze ingrediënten: gemodificeerd zetmeel, eiwitpreparaten en bewerkte vetten, zoals industrieel geharde (trans)vetten en allerlei smaak-, zoet-, en hulpstoffen. Bijvoorbeeld ook sap uit pak en halvarine. Bestaand uit veel ingrediënten en hulpstoffen, zout en/of suiker.
Wat is ongezond?
Dat is categorie 4. Hier eet je beter niet te veel van. Deze producten bevatten per portie vaak veel zout, suiker, verzadigd vet, kcal en juist weinig vezels. De toevoegingen maken ze nog lekker en aangenaam, dus je eet er makkelijk meer van. Of je hoeft ze nauwelijks te kauwen. Denk aan hartige snacks, knapperige zoetighed, pizza, patat, chips, chocola, zoete yoghurtjes, kant-en-klaar producten.
Wat is gezond
Uiteraard categorie 1 - onbewerkt. Maar ook de licht bewerkte, nauwelijks gezoete of ongezoete uit categorie 3: kaas, volkoren brood, peulvruchten in blik. Voor de Schijf van Vijf neem je de minder vette variant van kaas.
Categorie 2 wordt gebruikt voor de bereiding van categorie 1 en 3. Van suiker, zout en boter gebruik je liever weinig of niets. Gebruik in plaats daarvan liever kruiden, olie, azijn.
Uitzonderingen
Toch zijn er aanmerkingen op dit systeem. Bijvoorbeeld versgeperste sapjes (categorie 1) worden juist snelle suikers, oei. En halvarine en vloeibaar bak en braad (categorie 4) worden juist als gezond beoordeeld. En bevatten ook belangrijke vitamines. Met zoetstof gezoete yoghurt (categorie 4) is niet ongezond. Alhoewel het altijd goed is om zuinig te zijn met zoetstoffen.
Belangrijk
Strenge regelgeving in Nederland zorgt ervoor dat er niets aan ons eten wordt toegevoegd wat de lever niet kan afbreken of wat zich ophoopt of stapelt in ons lichaam.
Eet je vers en onbewerkt, in combinatie met de licht bewerkte volkoren producten, magere/halfvolle zuivel en kaas 30+, dan ben je goed bezig. En houd je je bloedsuiker mooi stabiel. Zeker als je er veel groenten bij eet.
En dan kun je gerust af en toe ook wat kleins uit categorie 4 nemen. De portiegrootte en hoe vaak je iets eet zijn dan bepalend voor gezond genieten.