Wanneer heb je prediabetes? En hoe los je het op?

Prediabetes is het voorstadium van diabetes. Je herkent prediabetes door af en toe je bloedglucose te laten onderzoeken bij de huisarts. In deze fase reageert je lichaam al minder goed op insuline en krijgt het meer moeite met het verwerken van koolhydraten. Daardoor loopt de bloedsuikerwaarde op.

 

Gewicht en risico op (pre)diabetes

Een risicofactor voor het krijgen van (pre)diabetes type 2 is overgewicht. Maar zeker niet alle mensen met overgewicht krijgen het. Ook slanke mensen kunnen het krijgen. En zelfs als je prediabetes hebt, hoeft het niet automatisch tot diabetes te leiden of kan dat nog tot 10 jaar duren.

Een kwart van de mensen met prediabetes krijgt wel diabetes type 2. De kans is groter als je niets doet om het risico op diabetes type 2 te verkleinen. Daarom is het goed als prediabetes op tijd wordt ontdekt.

Er zijn naar schatting tussen de 1,3 en 1,5 miljoen mensen met prediabetes in de Nederlandse bevolking tussen 40 en 75 jaar. Mensen met prediabetes hebben een circa 9 keer verhoogd risico om diabetes type 2 te ontwikkelen ten opzichte van mensen met een gezond glucosemetabolisme.

Maastrichts onderzoek toonde recentelijk aan dat ook de schade aan zenuwen en bloedvaten al meetbaar is bij prediabetes.

Bron: Maastricht UMC

 

Insuline en prediabetes

Wanneer je eet en drinkt, worden de koolhydraten daaruit afgebroken tot glucose. Via de darmwand komt de glucose in het bloed. En vanuit het bloed gaat het als brandstof naar de cellen. Hierbij is het hormoon insuline nodig, dat gemaakt wordt in de alvleesklier.

Insuline is de sleutel om glucose in de cellen te krijgen. Dit systeem zorgt ervoor dat je bloedglucose tussen gezonde waarden schommelt.

Als dit systeem niet meer goed werkt, word je insuline-resistent. Er is insuline, maar de cellen reageren niet meer goed. Daardoor raakt je bloedsuikerwaarde verhoogd. Als dit langdurig te hoog is, heb je diabetes type 2. Je krijgt dan te hoge bloedsuikerpieken. Ook stimuleert insuline vetopslag in je lichaam. Het blijft rondcirculeren tot het bloedglucose is gedaald.

Bij prediabetes kan het zijn dat je bloedglucose nog enigszins in toom wordt gehouden, maar dat daarvoor al meer of langduriger insuline nodig is. Insuline zelf wordt in het bloed niet gemeten. Maar een hoger niveau kan wel verklaren waarom afvallen moeilijker kan zijn.

Daarom belangrijk: Door beweging reageren je lichaamscellen weer beter op insuline. En kan de bloedglucose weer makkelijker vanuit het bloed naar de cellen. Het is dan heel handig om direct na het eten een half uurtje te gaan wandelen of fietsen. En dus echt beweging in je dag toe te gaan voegen.

 

Bij welke bloedwaardes heb je prediabetes

Je voelt niet of je prediabetes hebt. Je kunt het wel laten meten bij de huisarts. Je hebt prediabetes als je bloedglucose:

• hoger of gelijk is aan 6,1, maar minder dan 6,9 als je nuchter bent
• hoger of gelijk is aan 7,8, maar minder dan 11 als je niet nuchter bent (iets gegeten of gedronken hebt)
• De HbA1c-waarde: een getal tussen 42 mmol/mol (6%) en 47 mmol/mol (6,4%).

 

Wat zijn de risicofactoren

De kans op prediabetes is groter als je:

• Overgewicht hebt
• Weinig beweegt
• Rookt
• Familieleden hebt die diabetes hebben
• Zwangerschapsdiabetes hebt gehad
• Ouder wordt
• Bepaalde medicatie gebruikt

Je ziet dat hier factoren tussen staan, die je niet allemaal kunt beïnvloeden. Alleen de eerste 3 kun je beïnvloeden.

Als je prediabetes hebt, heb je nog geen klachten. Dat is vervelend, want organen zoals je nieren of je ogen kunnen wel al beschadigen. Dat kan komen omdat je vaak wel al een hogere bloeddruk kunt hebben of een wat hoger cholesterolgehalte. Laat dit dus ook testen via de huisarts.

Bron: Diabetesvereniging Nederland

 

Hoe keer je prediabetes om

Om prediabetes te voorkomen of terug te draaien is een gezonde leefstijl belangrijk:

• Zorg voor genoeg beweging.
• Probeer zo gezond mogelijk te eten: geen suikerrijke producten, wel vezelrijke en goede maaltijdcombinaties en -momenten. Hierdoor krijg je meer balans in de insuline-afgifte en het bloedglucose.
• Ben je te zwaar? Probeer dan wat af te vallen (5-10% van je gewicht afvallen helpt al)
• Stop met roken, als je dat doet
• Zorg voor genoeg rust en slaap
• Probeer stress zoveel mogelijk te voorkomen

Bron: Diabetes.nl

 

Hoe zit het met de koolhydraten en prediabetes?

Verschillende voedingspatronen zijn geschikt voor mensen met (pre)diabetes, zolang de volwaardigheid en kwaliteit van de voeding centraal staan. Dit zijn: Schijf van Vijf, mediterraan, DASH, vegetarisch/veganistisch, koolhydraat- of vetbeperkt. Dat betekent: een voedingspatroon rijk aan groente en fruit, volkoren graanproducten, noten, peulvruchten, plantaardige oliën, met weinig toegevoegd suiker, zout en bewerkt vlees en zonder suikerhoudende dranken.

Er is geen bewijs om een bepaalde hoeveelheid koolhydraten in het voedingspatroon te adviseren. Er zijn geen aanwijzingen dat een koolhydraatbeperkt voedingspatroon op de lange termijn gunstiger is dan een voedingspatroon met meer koolhydraten.

Wil jij toch graag koolhydraatarm eten (minder dan 100 gram koolhydraten per dag), ga dan naar de diëtist. Ook als je veganistisch wilt eten. Het is vooral belangrijk om een voedingspatroon te kiezen, dat bij jou past en dus vol te houden is.

Bron: NDF Voedingsrichtlijn Diabetes 2020-2023, NDF Voedingsrichtlijn Diabetes Samenvattingskaart

 

Goede koolhydraten

Bij Olijf Voedingsadvies leer je om, via de Richtlijnen goede voeding, slim met koolhydraten om te gaan.

Hier zie je voorbeelden van langzame, goede koolhydraten als je ze combineert met vezel-, vet- en eiwitrijke voedingscomponenten, en er niet teveel van eet. Zie ook hierboven de afbeelding 'Koolhydraten Hulp' bij 'Hoe keer je prediabetes om'.

Beperk ook je maaltijdmomenten. Daarmee wordt bedoeld: niet steeds snacken en snaaien. Dan wordt de insuline-afgifte ook niet steeds getriggerd. Doel is om rust te krijgen in het metabolisme van koolhydraten.

 

Wat kan de BGN-gewichtsconsulent betekenen?

De BGN-gewichtsconsulent is dé preventiespecialist. Heb je nog geen diabetes, een beginnend oplopende cholesterol- of bloeddrukwaarde, dan kunnen wij je in dit voorstadium begeleiden met leefstijladviezen op het gebied van voeding, gewicht en beweging. Ook kijken we naar slaap en ontspanning.

We gebruiken hierbij de NL Richtlijnen goede voeding en de NL Beweegrichtlijn. Daardoor kun je voorkomen dat je echt ziek wordt, medicatie moet gebruiken of een medisch dieet nodig hebt. En kun je meestal de prediabetes omkeren. Je krijgt rust in je voedingspatroon en hebt beweging toegevoegd.

De Richtlijnen goede voeding zijn opgesteld voor de algemene bevolking om het risico op chronische ziekten, waaronder diabetes type 2, zo klein mogelijk te houden. We kunnen deze richtlijn gebruiken om een persoonlijk plan voor jou te maken, in lijn met de adviezen van de Schijf van Vijf.

De BGN-gewichtsconsulent behandelt het overgewicht, waardoor de kans op daaraan gerelateerde ziektes afneemt. Zoek je deze begeleiding? Maak dan een afspraak voor kennismaking. Ook als je van gedachten wilt wisselen over voeding, leefstijl en gezondheid en daarmee je te nemen acties op een rijtje wilt zetten. Of als je hulp zoekt bij grip op eetgedrag.

Handig om mee te nemen of eens voor jezelf te bekijken: jouw uitslag van Check Oorzaken Overgewicht. Dit is een vragenlijst van het ErasmusMC.