Hoe kun je glutenvrij eten en moet dat?

Tegenwoordig merk je dat diverse mensen gluten uit voeding gaan mijden. Zij denken dat zij er last van hebben of dat is daadwerkelijk door een Maag-Darm-Lever-arts vastgesteld. Soms is het een hype uit een dieet. Hoe zit dat nu allemaal precies?

Één ding is zeker. Als je een diagnose wilt op klachten door gluten, zorg dan dat je niet al glutenvrij gaat eten. Want dan is glutenallergie niet meer aantoonbaar. Je gaat beter eerst naar de huisarts voor bloedprikken. En bij de MDL-arts kan er zelfs een uitgebreider (bloed)onderzoek plaats vinden, o.a. op het gebied van DNA.

Bovendien, er kan ook wat anders aan de hand zijn, dat zorgt voor klachten. Dus beter eerst naar de huisarts met elke lichamelijke klacht. Hier kun je een testje invullen over glutenallergie en meer lezen. En hier vind je recepten en informatie over glutenvrij brood bakken.

 

Coeliakie (glutenallergie)

Heb je coeliakie, dan ben je overgevoelig voor gluten. Gluten beschadigen je dunne darm. Hierdoor kunnen voedingsstoffen niet goed meer worden opgenomen. Je moet op een strikt glutenvrij dieet. Anders krijg je buikpijn, diarree, moeheid, bloedarmoede. Niet fijn. Voor dieetadvies ga je naar de diëtist. Er zijn mensen die niet zo zeer darmklachten hebben, maar wel héél moe zijn. In een enkel geval blijken zij toch coeliakie te hebben.

 

Glutensensitief of -intolerant

Hierover is nog veel onduidelijk. Mensen met glutensensitiviteit krijgen klachten zoals buikpijn en vermoeidheid na het eten van graanproducten. Het kan ook zijn dat de klachten komen door een andere stof uit granen. Glutensensitiviteit is niet aantoonbaar. Wel moet je eerst uitsluiten dat je geen coeliakie hebt. Vervolgens kan met behulp van de arts/diëtist worden bekeken wat het effect is op je klachten bij weglaten van gluten.

De klachten zijn: darmklachten, zoals winderigheid, buikpijn, diarree of obstipatie en chronische vermoeidheid. Soms wordt er ook een relatie gelegd met depressiviteit. Op dit moment loopt de WOW-studie naar deze klachten.

Wees je ervan bewust dat er sprake kan zijn van het nocebo-effect: je laat iets weg (gluten) en je voelt je beter. In dat geval zit het 'tussen de oren'. Een soort placebo-effect. Of je verandert je voedingspatroon en denkt dat je je beter voelt door gluten weg te laten. Terwijl dat komt omdat je bijvoorbeeld óók suikers hebt weggelaten. In dat geval kun je beter weer gewoon volkoren tarweproducten gaan eten.

 

Wat zijn gluten en waar zitten ze in

Gluten zijn eiwitten die normaal gesproken gewoon worden verteerd in je maag-darmstelsel. Gluten zijn eiwitten die van nature voorkomen in bepaalde granen (tarwe, rogge, gerst, spelt, kamut). In brood en baksels zorgt het voor elasticiteit, luchtigheid en een prettig mondgevoel.

In de alternatieve voedingsgeneeskunde heeft men het idee dat speltmeel lichter verteerbaar zou zijn. Ook dat deze gluten een andere samenstelling hebben. Hiervoor is geen wetenschappelijk bewijs. En men hecht waarde aan zuurdesembrood in plaats van gistbrood. Voel je je hier prettiger bij, prima!

 

Welke granen zijn glutenvrij

Glutenvrije granen zijn haver, boekweit, quinoa. Deze kunnen wel verontreinigd zijn met gluten. Ben je glutensensitief, dan is dat waarschijnlijk geen probleem. Bij coeliakie is het wel een probleem. Dan kun je alleen haverproducten gebruiken met het glutenvrij logo. Boekweit en quinoa zijn eigenlijk zaden. Maar deze hebben een voedingswaarde die lijkt op graan. Daarom worden ze ook wel pseudogranen genoemd.

Andere glutenvrije (pseudo)granen zijn teff, gierst (sorghum, millett), amaranth, rijst en maïs. In Nederland is de maïs van de soort 'suikermaïs'. Dit heeft een hoog suikergehalte.

Ik moet je wel even waarschuwen. Glutenvrij brood is meestal niet heel lekker. Je mist echt de functie van de gluten: luchtigheid & elasticiteit van het product en mondgevoel bij het opeten. En vaak bevat het niet zoveel vezels. Je eet dit niet voor de lol.

 

Hoe kun je minder gluten eten

Zoals eerder geschreven: ga met klachten altijd eerst naar een arts. Misschien heb je een dieet nodig van de diëtist. Ga niet zelf zo maar wat proberen. Op de langere termijn zou je tekorten kunnen krijgen voor jodium, vitamine B1, foliumzuur en vezels. Het is ook niet zo dat je gluten zou moeten mijden om in een betere hormoonbalans te komen. Soms wordt dit op internet verkondigd, maar nooit wetenschappelijk onderbouwd.

Vind je het leuk om je tarwe eens wat af te wisselen met andere graansoorten? Dat kan makkelijk door bijvoorbeeld een haver(mout)ontbijt te nemen. Je neemt eens een keer een lunchsalade met peulvruchten (geen graan, wel gezond) of zilvervliesrijst/quinoa. En wat dacht je van een pannenkoekje van havermeel? In de avond neem je niet altijd pasta, maar wisselt dat af met zilvervliesrijst, peulvruchten en aardappelen. Je kunt voor tussendoor leuke, gezonde baksels maken, waarbij je bijvoorbeeld havermeel gebruikt of boekweitzaden.

Op deze site vind je allerlei leuke suggesties. En voor meer informatie en vragen over je voedingspatroon kun je natuurlijk altijd een afspraak maken! Maar voor een glutenvrij dieet kun je niet bij mij terecht, daarvoor ga je naar de diëtist.

Bronnen: Voedingscentrum, Olijf Voedingsadvies (persoonlijke ervaringen op medisch advies)